Ρεπορτάζ: Σωτήρης Σκουλούδης, Κωνσταντίνος Τριανταφυλλόπουλος
AdvertisementsΠολλά έχουν ακουστεί και γραφτεί για τη λεγόμενη «Υπόγεια Αθήνα», με τα ιστορικά γεγονότα και την πραγματικότητα να αλληλοδιαπλέκονται με τον μύθο, που κάνει λόγο για υπόγεια δίκτυα στοών που ενώνουν όλη την πρωτεύουσα -κι ακόμα παραπέρα- από αρχαιοτάτων χρόνων, καθώς και για πτυχές της μακραίωνης ιστορίας της πόλης που έχουν κρυφτεί βαθιά μέσα στη Γη…
Το zougla.gr συνάντησε τον Πολιτικό Μηχανικό-Σπηλαιολόγο Παναγιώτη Δευτεραίο, Συντονιστή της «Terra Incognita Travel» και της Αστικής Σπηλαιολογίας, ο οποίος τα τελευταία χρόνια μαζί με την ομάδα του εξερευνούν τα πιο ενδιαφέροντα σημεία της -«υπάρχουσας»- «Υπόγειας Αθήνας» και μαζί περιηγηθήκαμε σε ένα ελάχιστα γνωστό κομμάτι της ιστορίας μας, στην καρδιά της πρωτεύουσας.
Ο λόγος, για το υπόγειο καταφύγιο στον λόφο του Αρδηττού, ακριβώς δίπλα από το Καλλιμάρμαρο, που κατασκευάστηκε επί Μεταξά αλλά αξιοποιήθηκε τελικά μόνο από τους Γερμανούς κατακτητές, οι οποίοι δεν παρέλειψαν να ανατινάξουν ένα μέρος του, αποχωρώντας από την ελεύθερη πια Αθήνα.
Ο Παναγιώτης Δευτεραίος μας εξήγησε όσα ισχύουν και είναι σε γνώση του για τα υπόγεια σημεία αλλά και τις στοές της Αθήνας, και μας «κατέβασε» στα ενδότερα του καταφυγίου.
Δείτε το ρεπορτάζ:
Η ιστορία του καταφυγίου του Αρδηττού
(Πηγή: http://urbanspeleology.blogspot.com)
Από το 1937 που ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος στην Ασία, η κυβέρνηση του Ιωάννη Μεταξά κατασκεύασε πολλά καταφύγια σε υπόγεια αθηναϊκών κτιρίων, όπως και μερικά μεγάλα αντιαεροπορικά καταφύγια στα έγκατα κάποιων λόφων της πόλης. Την ίδια χρονική περίοδο διανοίχθηκαν και οι υφιστάμενες υπόγειες στοές στο λόφο του Αρδηττού, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν από το στρατό ως αποθήκη πυρομαχικών και αντιαεροπορικό καταφύγιο. Λέγεται δε, ότι στο ημιτελές εσωτερικό τους μεταφέρθηκαν πολλά από τα εκθέματα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών την άνοιξη του 1941 προκειμένου να γλιτώσουν τη λεηλασία των κατακτητών.
Τοποθεσία εισόδου (Α) στις υπόγειες στοές
Με την κατάληψη όμως των Γερμανών το έργο ούτε ολοκληρώθηκε, ούτε και χρησιμοποιήθηκε επί κατοχής από τον ελληνικό στρατό. Αντιθέτως, οι Γερμανοί το επέταξαν, ολοκλήρωσαν τις στοές του και τις χρησιμοποίησαν για το σκοπό που είχαν αρχικά κατασκευαστεί, δηλαδή ως αποθήκες πυρομαχικών. Προφανώς, τα εκθέματα πρόλαβαν να απομακρυνθούν και να αποτεθούν εκ νέου σε ασφαλέστερο μέρος.
Τέλος, κατά την αποχώρησή τους από την Αθήνα οι Γερμανοί, την 1η Οκτωβρίου του 1944, λέγεται ότι προσπάθησαν να ανατινάξουν τμήμα των στοών, αχρηστεύοντας τα πυρομαχικά που ήταν αδύνατον να πάρουν μαζί τους. Φεύγοντας, δεν ήθελαν να τροφοδοτήσουν με πολεμικό υλικό τις αθηναϊκές αντιστασιακές δυνάμεις.
 |
|
Η δεύτερη είσοδος (κλειδωμένη)
Τα επόμενα χρόνια, μετά το 1947 και επί Βασιλέως Παύλου, οι υπόγειοι χώροι του Αρδηττού ανακατασκευάστηκαν για να χρησιμοποιηθεί τελικά το καταφύγιο ως βασιλικό. Μάλιστα αναφέρεται ότι ήταν διαθέσιμο (σε χρήση) μέχρι και το τέλος του 1949, οπότε και υποθέτουμε ότι άρχισε να εγκαταλείπεται σταδιακά.
|
Το εσωτερικό του καταφυγίου
Οι επενδυμένες με σκυρόδεμα στοές του δεν ξεπερνούν σε ολικό μήκος τα 200 m, ενώ μία ακόμη σήραγγα μήκους 40 m, με διατομή ύψους τεσσάρων έως πέντε μέτρων, παραμένει στην αρχική της μορφή, όπως σκάφτηκε στον φυσικό βράχο.
Όλες οι στοές, μαζί με τη μεγάλη αίθουσα του καταφυγίου, καλύπτουν μια περιορισμένη επιφάνεια της τάξης των 500 m2, και δεν συσχετίζονται με υπόγειες διόδους του αρχαίου Παναθηναϊκού Σταδίου, κάτι που μάλλον αναφέρεται σε σύγχυση που σχετίζεται με την αρχαία σήραγγα που ονομάσαμε «τρύπα της μοίρας». Επίσης, δεν συνδέονται με την υπόγεια στοά του Ιλισού, που διέρχεται μεν ακριβώς μπροστά από τον λόφο και σε πολύ μικρή απόσταση από τις στοές του καταφυγίου, αλλά σε διαφορετικό όμως ύψος (αρκετά χαμηλότερα).
Το καταφύγιο διαθέτει εκτός από δύο εισόδους, και το ανοιχτό φρέαρ εξαερισμού που βρίσκεται προς την πλευρά του Καλλιμάρμαρου και καταλήγει σε έναν μεγάλο σωρό με μπάζα. Είναι πιθανόν δε, κατά τη διάρκεια των πρώτων βομβαρδισμών της Αθήνας, τα αρχαιολογικά εκθέματα να κατέβηκαν από το στόμιό του στο εσωτερικό της στοάς, ώστε να προστατευτούν.
Η πρώτη είσοδος, που εξωτερικά είναι κλεισμένη με τοίχο, μπετόν και σίδερα, πιθανολογείται ότι κατά την αρχαιότητα ήταν λατρευτική σπηλιά (ιερό των νυμφών) και χρησιμοποιήθηκε για τη διάνοιξη του καταφυγίου. Με την κατασκευή του έργου, δημιουργήθηκε -κατά το σύνηθες- και η δεύτερη είσοδος κοντά στην πρώτη, στη θέση της οποίας σήμερα υπάρχει κλειδωμένη βαριά σιδερένια πόρτα που οδηγεί στο εσωτερικό. Η δε είσοδος της σπηλιάς έχει κλειστεί με τρόπο τέτοιο, ώστε να μείνει μόνο ένα μικρό άνοιγμα στο επάνω μέρος της, το οποίο προφυλάσσεται με ισχυρές σιδερένιες μπάρες οι οποίες όμως έχουν κοπεί, επιτρέποντας μεν την είσοδο, αλλά με μεγάλο κίνδυνο πτώσης και τραυματισμού.
Δείτε φωτογραφίες:
|
|
|
|
|
|
|
|
Σημειώνεται για τους ενδιαφερόμενους ότι η ομάδα Terra Incognita πραγματοποιεί οργανωμένες περιηγήσεις σε σημεία της υπόγειας Αθήνας. Επόμενες περιηγήσεις έχουν προγραμματιστεί για τις 8 Σεπτεμβρίου και τις 13 Οκτωβρίου 2018.
Πηγή: zougla.gr
